Huis te Bemmel
't Huis te Bemmel is een Rijskmonument: zie Rijksdienst Cultureel Erfgoed nr 8936
Geschiedenis
Het Huis te Bemmel wordt in 1354 voor het eerst vermeld als het wordt ingenomen door Eduard van Gelre. Eduard vocht een strijd uit met zijn broer Reinald III over wie de rechtmatige Hertog van Gelre is. Dat was de strijd tussen de Bronckhorsten en de Heeckerens. De aanhangers van Reinald vielen voortdurend de stad Nijmegen aan en daarop besloot Eduard een aantal Gelderse kastelen aan te vallen en in te nemen.[1]
De eerste vermelding in het leenregister van Gelre dateert van 1405. Het huis werd in leen gegeven aan Gerard van Doornick.[2]Opmerkelijk is dat huis Bemmel in de leenakten 'dat huys to Bemmel' wordt genoemd, terwijl de Kinkelenburg aanvankelijk als 'een huys' en pas later als 'het huys'wordt vermeld. Onduidelijk is aan welk bezit de meeste rechten waren verbonden. Mogelijk was Huis Bemmel de oorspronkelijke Hof tot Bemmel en heeft er een verschuiving van de macht plaatsgevonden naar de Kinkelenburg.[3]
Via verkoop komt huis Bemmel in 1481 in het bezit van Goossen van Bemmel. Van deze familie is niet bekend of ze het huis al vóór 1354 gesticht heeft. Wel blijven ze tot 1590 de bezitters.
Na bijna vijfenzeventig jaar in handen geweest te zijn van andere adellijke geslachten komt huis Bemmel weer terug bij de familie Van Bemmel. Dat duurt ruim een eeuw tot 1770. De drie schaaktorens op het wapenschild van de familie Van Bemmel zijn terug te vinden in het wapen van de voormalige gemeente Bemmel.
Tussen 1300 en 1750 is huis Bemmel uitgebreid tot een groots kasteel met grachten om de voorburcht en de hoofdburcht. De vierkante toren met een uivormige spits dateert uit de vijftiende eeuw en rust waarschijnlijk op een middeleeuwse voorganger.
Na 1770 zijn het zes verschillende adellijke families die kort of lang huis houden in huis Bemmel. In de achttiende eeuw raakt huis Bemmel in verval en verdwijnen langzamerhand de zuidelijke en de oostelijke vleugels. Rond 1900 worden de grachten gedempt en krijgt het geheel een witte pleisterlaag.
Dit schaakspel van ruilen eindigt in 1921 met de familie Ratering Arntz, die het huis definitief in bezit krijgt. In de laatste winter van de Tweede Wereldoorlog loopt huis Bemmel grote schade op die later hersteld is.
Het terrein van de voorburcht wordt later verkaveld en er vindt bebouwing plaats die aansluit op het dorp. Het voormalige koetshuis uit de negentiende eeuw heeft als oorsprong mogelijk een boerderij uit de achttiende eeuw. Het huis zelf is in gebruik als particulier woonhuis.
Rijksmonument
't Huis te Bemmel is een rijksmonument, zie de beschrijving in het Rijksmonumentenregister
Bewoners
| Bewoner | Jaar |
|---|---|
| Gerard van Doornick | 1405 |
| Steven van Doornick | 1437 |
| Willem Bor van Doornik | 1455 |
| Peter van Hoevelick | 1455 |
| Goossen van Bemmel | 1481 |
| Joost van Bemmel | 1538 |
| Goossen van Bemmel | 1559 |
| Albert van Bemmel | 1560 |
| Barthold van Gendt | 1624 |
| Jan E. Watkint | 1661 |
| Jacob Christophel van Balveren | 1664 |
| Johan van Bemmel | 1664 |
| Adriaen van Bemmel | 1710 |
| Jan Boudewijn van Bemmel | 1720 |
| Johan Adriaen van Bemmel | 1760 |
| Jeanne Louise van Randwijck en Caspar Ewald van Zitzwitz[4] | 1770 |
| Jeanne Louise van Randwijck, weduwe van Zitzwitz | 1792 |
| Johan Nicolaas Steven van Lijnden en Joanna Elisabeth Helt | 1792-1798 |
| Willem van Schaaijck en Hermina de Roever | 1798-1808 |
| Jan van Eden Barendszn en Maria Helena Heijmans | 1808-1812 |
| Kinderen van Van Eden-Heijmans | 1812-1815 |
| Nicolaas Aalbers en Bartha Gerritsen | 1815-1840? |
| Willem van Ewijk | 1837 (gehuurd) |
| Willem Lentjes en Wilhelmina Alijda Aalbers | 1840?-1868 |
| Coenradus Janssen | 1869-1882? |
| Jhr Albertus Laurens Spengler | 1882-1894? |
| Johannes Cornelis Eland | 1894-? |
| Hermanus Hendrikus Gerardus Langendijck | ?-1907 |
| Josephus Arnoldus Vincentius Terwindt | 1907-? |
| Jacob Guillaume Marie Dumont | 1913-1921 |
| Roland Joseph Maria en Willem Joseph Maria Ratering Arntz | 1921- |